Metoda 5S to obecnie jeden z najbardziej rozpoznawalnych sposobów na skuteczną organizację działań i procesów w przedsiębiorstwach i organizacjach poprzez zaprowadzenie i utrzymanie porządku i dyscypliny na stanowisku pracy. 5S stanowi podstawę systemu Kaizen – opracowanego przez Japończyków i stosowanego dziś w wielu gałęziach przemysłu podejścia opartego o ciągłe doskonalenie i dążenie do minimalizacji marnotrawstwa przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej jakości produkcji i pracy. Czy jednak jako system typowy dla przemysłu 5S może sprawdzić się w gospodarstwie domowym?
Podstawowe zasady 5S
Nazwa 5S pochodzi od pierwszych liter pięciu japońskich słów, które stanowią serce całego systemu standaryzacji procesów i działań. Słowa te to SEIRI, oznaczające selekcję lub porządek, SEITON (systematyka, organizacja), SEISO (sprzątanie, czystość), SEIKETSU (schludność, utrzymanie czystości) oraz SHITSUKE (samodyscyplina). Nie trudno zauważyć, że już same nazwy poszczególnych kroków związanych z wdrażaniem 5S podpowiadają w jaki sposób przebiegał będzie proces systematyzacji i standaryzacji działań. Co więcej, żadna z wymienionych czynności nie sugeruje w żaden sposób, że metoda 5S jest ograniczona do zastosowań przemysłowych i działalności różnego rodzaju przedsiębiorstw. Choć w istocie 5S wywodzi się z technik stosowanych w firmach japońskich, z powodzeniem zastosujemy ją także w gospodarstwie domowym. Jak będzie przebiegał taki proces?
5 kroków wdrażania 5S w gospodarstwie domowym
Celem wprowadzenia metod 5S do życia codziennego i warunków domowych jest wprowadzenie w nich porządku i dyscypliny, które nie będą następnie trudne do utrzymania i przestrzegania. Zastosowanie praktyk 5S jest przy tym nie tylko kwestią wizualnego uporządkowania mieszkania czy domu, ale przede wszystkim sposobem na zwiększenie produktywności i jakości życia w danym otoczeniu.
Pierwszym z wymienionych na początku kroków było SEIRI, czyli proces selekcji. W przypadku gospodarstwa domowego jego celem będzie sprawdzenie wszystkich przedmiotów w miejscu, w którym ma zostać wdrożone 5S i wyeliminowanie z niego wszystkich elementów, które są tam zwyczajnie zbędne. Jeśli więc za przykład weźmiemy sobie kuchnię, nie trudno wyobrazić sobie że znikną z niej na tym etapie talerze, które nie pasują już do zastawy, plastikowe łyżeczki do odmierzania lekarstw, które każdy zdaje się kolekcjonować, czy np. wyszczerbione kubki, które zalegają w szafce, bo nikt nie ma czasu ich wyrzucić. SEIRI powinno być procesem ciągłym – selekcję przeprowadza się na bieżąco, a nie jednorazowo.
Kolejnym elementem 5S jest SEITON, czyli systematyka. Tu będziemy skupiać się przede wszystkim na znalezieniu miejsca dla każdego przedmiotu, który pozostał nam po SEIRI. Wracając do przykładu kuchni, poszukujemy tu praktycznych, funkcjonalnych i ergonomicznych rozwiązań, dzięki którym każdy przedmiot będzie miał swoje przypisane miejsce, do którego dostęp nie będzie wymagał przestawiania kilku innych, rzadziej używanych rzeczy.
Dopiero tu przechodzimy do kroku SEISO, czyli sprzątania. Tu celem jest przede wszystkim wyeliminowanie sytuacji, w której wyjęte z szafki kieliszki na wino zawsze są zakurzone. Jak? Stosując wyraźny system i harmonogram sprzątania, trzymając się go sztywno i pamiętając, że sprzątać należy nie tylko to, co widać „na pierwszy rzut oka”.
Czwartym krokiem jest SEIKETSU, czyli standaryzacja. Tu dochodzimy do momentu, w którym wszystkie poprzednie kroki muszą wejść nam w pewnym sensie w nawyk – określając, że od tego momentu wszystkie sztućce będą ułożone w konkretny sposób, a na półce z kubkami nie będą znajdowały się przypadkowe szklanki trzeba pamiętać, by pilnować tego przy każdej możliwej okazji. W praktyce oznacza to, że po zmywaniu wszystko trafia na swoje wyznaczone miejsce, a nie gdzie popadnie.
Proces wdrażania 5S w gospodarstwie domowym kończymy samodyscypliną (SHITSUKE). Nie ma sensu wprowadzać zmian, jeśli nie nauczymy się według nich działać. W przemyśle nazywa się to ciągłym doskonaleniem i z powodzeniem znajduje zastosowanie także w domu. Nie trudno zauważyć, że wszystkie kroki 5S łączą się ze sobą w spójną całość i nie działają bez choć jednego z nich. Czy wdrożenie 5S wymaga pracy? Owszem. Z pewnością jednak usprawnia i uprzyjemnia życie w domu, który powinien być przecież oazą spokoju.