Certyfikacja produktu jest oficjalnym potwierdzeniem zgodności jego cech i właściwości z określoną specyfikacją techniczną, wymogami branży, do której się zalicza i standardami wysokiej jakości. Certyfikacja może być obowiązkiem spowodowanym wymogami zapisów prawa i innych przepisów krajowych lub działaniem dobrowolnym, przeprowadzonym w celu stworzenia wartości dodanej produktu.
Certyfikat i znak certyfikacji, znajdujący się na etykiecie produktu, są narzędziami komunikacji wychodzącymi naprzeciw wymogom konsumentów. Działania w kierunku dobrowolnego poddania się procesowi certyfikacji oznaczają rozpoczęcie procesu stałego doskonalenia produkcji w celu utrzymania norm jakościowych podczas okresowych czynności kontrolnych.
Czym jest dobrowolna certyfikacja produktu?
Dobrowolna certyfikacja produktu dotyczy ogólnie uznanych norm sformułowanych przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO) lub norm krajowych.
W ramach certyfikacji dokonywana jest ocena systemu zapewnienia jakości i badanie procesów produkcji, a w uzasadnionych sytuacjach również testowanie próbek produktów, które są oceniane pod kątem parametrów opartych na charakterystyce produktu i akceptowalnych przez konsumenta i producenta poziomach ryzyka.
W krajach rozwiniętych coraz ważniejsze dla konsumentów jest zapewnienie bezpieczeństwa produktów oraz cechy jakościowe i technologiczne kupowanych przez nich artykułów.
Konsumenci chcą posiadać więcej wiedzy na temat tego, co kupują i dlaczego produkt ten odróżnia się od innych istniejących na rynku. Certyfikacja pozwala ukazać jego cechy i potwierdzić, że producent zaangażowany jest w stałe ulepszanie swoich wyrobów.
Certyfikacja produktu jest też narzędziem marketingowym, pozwalającym na znalezienie nowej niszy rynkowej lub na wprowadzenie produktu do sprzedaży u bardziej atrakcyjnych sprzedawców detalicznych. Pozytywnym efektem jest zwiększenie wartości marki i poszerzenie przez to bazy klientów, a więc i zysków finansowych.
Dobrowolna certyfikacja wyrobów przynosi wymierne korzyści dla wszystkich zainteresowanych stron, jeżeli decyzję korzystania z certyfikacji podejmuje samodzielnie producent dla upewnienia się o słuszności własnej samooceny, np. w odniesieniu do znakowania CE lub zdobycia lepszej pozycji swoich wyrobów na konkurencyjnym rynku. Często również decyzja o korzystaniu z certyfikacji może wynikać z żądania odbiorcy: eksportera, dystrybutora, organizatora przetargu lub zamówienia publicznego.
Przygotowanie do certyfikacji
Przedsiębiorstwo musi określić cechy produktu, które po potwierdzeniu poprzez certyfikację stanowić będzie jego wartość dodaną. W drugiej kolejności znajduje się zaplanowanie procesu produkcji i udokumentowanie wyników w zapisach technicznych. Dokument ten opisuje procesy produkcji i kontroli przeprowadzane przez przedsiębiorstwo w celu osiągnięcia spodziewanych wyników.
Proces planowania obejmuje:
- ustalenie niezbędnych procesów produkcyjnych,
- ustalenie niezbędnego zakresu weryfikacji, potwierdzenia, monitorowania, inspekcji i testowania oraz kryteriów akceptacji produktu,
- ustalenie zakresu dokumentacji potwierdzającej, że procesy i produkt spełniają odpowiednie wymogi.
Typy programów certyfikacji
Certyfikacja wyrobów jest działaniem, w wyniku którego kompetentna i niezależna od dostawcy i odbiorcy jednostka oceniająca udziela zapewnienia na piśmie, że wyrób jest zgodny z wyspecyfikowanymi, określonymi w dokumentach normatywnych, wymaganiami. Program certyfikacji jest systemem certyfikacji dotyczącym określonych wyrobów, do których mają zastosowanie te same konkretne wymagania, określone zasady i procedury.
Programy typu 3, 4 i 5 – przed wydaniem certyfikatu prowadzona jest ocena procesu produkcji. Ocena produkcji ma na celu wykazanie spełnienia warunków techniczno-organizacyjnych, gwarantujących utrzymywanie powtarzalnej produkcji wyrobów. W programach obejmujących to działanie, zawsze po wydaniu certyfikatu, występuje funkcja nadzoru. Nadzór obejmuje zarówno okresowe pobieranie próbek wyrobów dla przeprowadzenia badań kontrolnych, jak i okresowe inspekcje fabryczne, zwane często inspekcjami rutynowymi.
Program typu 2 – wydanie certyfikatu ogranicza się do oceny wyrobu, polega na przebadaniu próbki wyrobu w celu wykazania spełnienia wymagań. Nadzór polega na okresowym pobieraniu próbek wyrobów z rynku w celu sprawdzenia, czy wyroby wyprodukowane po wydaniu certyfikatu nadal spełniają te wymagania.
Program typu 1b – ten typ programu obejmuje certyfikację całych partii wyrobów. Przy pozytywnym wyniku oceny wszystkie egzemplarze partii mogą być określane jako certyfikowane i mieć dołączany znak zgodności. Ten typ certyfikacji preferowany jest w przypadkach wymaganych przepisami prawnymi, okresowym charakterem produkcji, a także na życzenie odbiorcy.
Program typu 1a – nie prowadzi żadnych działań po wydaniu certyfikatu zgodności w odniesieniu do produkowanych wyrobów. W programie tym działania związane z oceną zgodności ograniczają się do badania dostarczonej lub pobranej próbki wyrobu. Wydany certyfikat potwierdza zgodność przedstawionej do oceny próbki z wyspecyfikowanymi wymaganiami i wskazuje, że próbka wyrobu została zbadana i spełniła wyspecyfikowane wymagania przywołanej normy. Kolejne wyprodukowane wyroby nie są objęte wydanym certyfikatem.